Scenariostudie stappenplan

Hoe doe je dan zo’n scenariostudie? Daarvoor ga je als volgt te werk:

Stap 1: Bepaal welke toekomst je wil verkennen

De eerste stap is het bepalen van de toekomst die je wil verkennen. Dat kan een groot vraagstuk zijn zoals duurzaamheid of energievoorziening, of een vraag die speelt binnen je bedrijf. Daarnaast bepaal je de tijdschaal van je scenariostudie: is dat een relatief korte termijn (10 jaar) of de verre toekomst (100 jaar). Dit is de basis voor je experiment.

Stap 2: Experts zoeken

Om tot een diverse verzameling scenario’s te komen, heb je input van anderen nodig. De volgende stap is daarom het vinden van de juiste mensen om je vraagstuk te helpen beantwoorden. Hiervoor ga je op zoek naar experts in het vakgebied met verschillende achtergronden. Denk aan een ervaren ondernemer, een wetenschapper, een jonge student en iemand die politiek actief is. Hoe diverser je groep experts, hoe breder je perspectief.

Stap 3: Delphi-studie uitvoeren

In deze stap ga je input verzamelen bij de experts. Om dit te doen, leg je elke expert een vragenlijst voor met vragen over de toekomst. Je verzamelt de antwoorden en koppelt deze in een volgende ronde terug. Vervolgens vraag je naar de nieuwe mening van de expert. Blijft die hetzelfde, of is die bijgesteld na het verwerken van de nieuwe informatie?

Het idee van deze zogenaamde Delphi-studie is dat deelnemers anoniem blijven en elkaar niet zien. Hierdoor kunnen ze hun mening vrij uiten, fouten toegeven en oorspronkelijke meningen herzien. Dit voorkomt kuddegedrag, wat in bijvoorbeeld vergaderingen wel voorkomt, en leidt tot een oprechtere consensus.

Stap 4: Kritieke onzekerheden bepalen

Aan de hand van de input van experts bepaal je de kritieke onzekerheden in jouw toekomstscenario. Dit zijn de uitersten die de basis vormen voor je scenario’s. Bijvoorbeeld lokaal vs. globaal produceren, meer snelwegen vs. beter OV of vliegen op waterstof vs. het versterken van het treinnetwerk.

Deze uitersten plaats je op een as. Heb je één as, dan zijn er twee mogelijke scenario’s. Is het probleem complexer, dan heb je twee assen (met vier scenario’s) of zelfs drie assen (met acht scenario’s). Elk scenario schetst een verschillend beeld van de mogelijke toekomst.

Stap 5: Terugvoorspellen per scenario

De laatste stap is om per scenario tussenstappen te bedenken die je moet zetten om het toekomstdoel te bereiken. Wil je bijvoorbeeld in 2040 vliegen op waterstof, dan moet je over 5 jaar een motor hebben die (veilig) werkt op waterstof. Over 10 jaar moet die groot genoeg zijn om een vliegtuig over lange afstanden te vervoeren. En over 15 jaar heb je de infrastructuur om die vliegtuigen bij te tanken.

In een ander scenario maak je vliegtuigmotoren duurzamer en vlieg je op biokerosine. Ook voor die situatie werk je de stappen uit. Door dit te doen, ben je voorbereid op alle mogelijke scenario’s die zich in de toekomst voordoen. En laat je je niet verrassen door een innovatie waar je zelf nog helemaal niet mee bezig was.

Wat levert een scenariostudie op?

Een scenariostudie is een goede manier om je op de toekomst voor te bereiden. Hoe die er ook uitziet. Daarnaast geeft het je de kans om met een open perspectief te kijken welke manieren er zijn om je doel te bereiken. Er leiden immers meerdere wegen naar Rome.

Ook helpt een scenariostudie om de keuzes die je maakt in een innovatieproject te onderbouwen. Dat versterkt je argumentatie richting management of bestuur. Bovendien gaat elke innovatie gepaard met onzekerheid. Als je al op voorhand een stappenplan hebt hoe je met verschillende situaties omgaat, kun je sneller schakelen als je project een andere kant op gaat dan verwacht. Ook dat vergroot de kans op een positieve uitkomst.

Tips voor je eigen scenariostudie

Wil je een scenariostudie uitvoeren voor je eigen bedrijf? Neem deze tips mee in je onderzoek: