Wat is een briljante mislukking?

Laten we beginnen met een definitie. Want wat verstaan we onder een briljante mislukking? Bas: “Voor mij is een briljante mislukking een goed voorbereide poging om waarde te creëren, maar met een andere uitkomst dan gepland. En altijd met een leereffect. Het kan zijn dat iets faliekant mislukt en dat je er alleen maar van leert voor een volgend project. Het kan ook zo zijn dat er onverwacht iets heel anders waardevols voortkomt uit je poging. In beide gevallen spreken we over een briljante mislukking.”

Van penicilline tot post-it

Als je een fout maakt, ben je daarin zeker niet de enige. Bas vervolgt: “De wereld zit vol met dit laatstgenoemde type briljante mislukkingen. Van veel daarvan zijn we ons niet eens meer bewust. Zo was de ontdekking van penicilline een toevalstreffer en ontstond Viagra vanwege een hardnekkige bijwerking van hartmedicatie. Ook de post-it is een briljante mislukking. Deze ontstond uit een poging om supersterke lijm te maken. De lijm bleek alleen lang niet zo sterk als gehoopt. Missie mislukt. Tot een medewerker de lijm gebruikte om de boekenleggers in zijn koorboek eindelijk eens op hun plek te houden. Dat bleek het begin van het bekende geeltje.”

“Deze kunst om bij toeval iets moois te ontdekken, noemen we serendipiteit. De meeste mensen hebben daar weinig oog voor. Maar als je bewust zoekt naar kansen in onverwachte bijeffecten, kun je zomaar eens een grootse ontdekking doen. Daarvoor moet je wel bereid zijn om te accepteren dat dingen anders lopen dan gepland. Laat de controle los en kijk wat er gebeurt. Als je de ruimte neemt (en krijgt) om te falen, ontdek je misschien wel het briljante idee dat zich verschuilde achter de mislukking.”

Herken je fouten voor je ze maakt

Het Instituut voor Briljante Mislukkingen heeft een methode bedacht om falen te herkennen en aan te pakken. Hij vertelt: “Onze methode bevat 16 faalpatronen die in de praktijk bij veel casussen voorkomen. Een voorbeeld is de ‘Duiker van Acapulco’, verwijzend naar de gevaarlijke klif in Mexico. Je kunt hier alleen vanaf duiken als het water hoog staat. Spring je te vroeg of te laat, dan eindig je met hoofdpijn – of erger. Een innovatie op de markt brengen draait ook vaak om timing. Ben je te vroeg, dan zit er nog niemand op te wachten. En ben je te laat, dan word je ingehaald door de concurrent.”

“Naast de Duiker van Acapulco zijn er nog 15 andere veelvoorkomende faalpatronen. Door deze archetypen te gebruiken, heb je sneller door welke patronen ervoor zorgen dat je idee of innovatie op het punt van mislukken staat. En als je er op tijd bij bent, kun je het tij misschien nog keren. Regelmatig reflecteren op wat je doet is ontzettend belangrijk. Uit recent onderzoek onder startups blijkt zelfs dat bedrijven die elke dag een kwartier nemen om te reflecteren, veel beter gaan presteren dan bedrijven die dat niet doen. Stilstaan bij wat je doet, helpt om te zien wat er speelt. En om dat bij te sturen als het nodig blijkt.”

Tips om falen te voorkomen

Naast het (her)kennen van faalpatronen heeft Bas nog andere tips om ervoor te zorgen dat jouw ideeën niet eindigen als doodgewone mislukkingen, maar als briljante innovaties.

Tip 1: Kies een reflectiemoment dat bij je past

“Reflecteren (aan de hand van de Briljante Mislukkingen archetypen) kan op allerlei manieren. De één krijgt de beste inzichten onder de douche of in de wachtrij voor de kassa, terwijl de ander er bewust de tijd voor moet nemen. Achterhaal wat voor jou goed werkt: even nietsdoen, met pen en papier aan de slag of juist sparren met een collega.”

Tip 2: Bedenk hoe het allemaal fout kan gaan

“Heb je je project helemaal uitgedacht? Neem dan nog even tijd voor een pre-mortemanalyse. Hierbij zoek je naar alle mogelijkheden waarop jouw project faliekant kan mislukken. Dit heeft twee voordelen: je kunt vooraf maatregelen treffen om falen te voorkomen, en je staat steviger in je schoenen als het toch fout gaat.”

Tip 3: Verminder je angst om te falen

“Veel mensen zijn bang om fouten te maken. Met het Instituut voor Briljante Mislukkingen willen we die angel eruit halen. Bijvoorbeeld door faalverhalen te delen en awards uit te reiken voor de briljantste mislukking. Dit helpt om het gevoel van veiligheid te vergroten en met een open vizier naar falen te kijken.”